Zasadnicze cele i zadania obrony cywilnej

Zasadniczym celem obrony cywilnej jest ochrona ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków. Obrona cywilna funkcjonuje w ramach tzw. pozamilitarnego sytemu obronnego.

Podstawowymi jednostkami organizacyjnymi przeznaczonymi do wykonywania zadań obrony cywilnej są formacje obrony cywilnej. Składają się one z oddziałów obrony cywilnej przeznaczonych do wykonywania zadań ogólnych lub specjalnych oraz innych jednostek tych formacji. Tworzą, w drodze rozporządzenia, ministrowie, a wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast) - w drodze zarządzenia, uwzględniając w szczególności: skalę występujących zagrożeń, rodzaj formacji, ich przeznaczenie oraz stan osobowy i organizację wewnętrzną. Formacje obrony cywilnej mogą tworzyć także pracodawcy.

Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub

burmistrzowie (prezydenci miast). Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne

Art. 139 w/cyt. ustawy stanowi, że obowiązek obywateli w zakresie obrony cywilnej polega na odbywaniu służby w obronie cywilnej, edukacji dla bezpieczeństwa, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony ludności oraz wykonywaniu innych zadań przewidzianych w ustawie.

            Jednym z przedsięwzięć obrony cywilnej jest organizacja systemów alarmowych, które mają ostrzegać ludność przed grożącym niebezpieczeństwem z powietrza, skażeniem promieniotwórczym i chemicznym, a także o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska w celu umożliwienia odpowiedniego zareagowania.

Do ogłaszania i odwoływania alarmów wykorzystuje się:

- syreny wchodzące w skład centralnych systemów alarmowych;

- rozgłośnie radiowe i ośrodki telewizyjne;

- radiowęzły i ośrodki telewizyjne;

- syreny nie włączone do miejskich systemów alarmowych (zakładów pracy, ochotniczych straży pożarnych itp.);

- zastępcze środki alarmowania (syreny ręczne, pojazdy z urządzeniami nagłaśniającymi itp.).

Ostrzeganie, alarmowanie i powiadamianie ludności

Jednym z przedsięwzięć Obrony Cywilnej jest tworzenie systemów alarmowania, które mają za zadanie ostrzegać  ludność przed grożącym niebezpieczeństwem aby umożliwić ukrycie się w przygotowanych budowlach  lub pomieszczeniach ochronnych a także opuścić strefę niebezpieczną. Pojęcia ostrzegania, alarmowania, powiadamiania precyzuje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013 r. w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiania o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach (Dz. U. z 2013 r., poz. 96), i tak:

• – to sygnał z dowolnego źródła informujący, że zostało wykryte skażenie lub że wystąpiła sytuacja kryzysowa, które zaistniały na skutek katastrofy naturalnej lub  

awarii technicznej, działań terrorystycznych lub na skutek zagrożenia wojennego lub

•  

• alarmowanie – to działania mające na celu natychmiastowe przekazanie sygnału do

właściwych terytorialnie władz, służb i do ludności na danym terenie, informującego o zagrożeniu skażeniem, skażeniu lub o sytuacji kryzysowej, które zaistniały na skutek katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, działań terrorystycznych lub na skutek zagrożenia wojennego lub wojny;

• – to działania mające na celu przekazanie komunikatów i informacji uprzedzających o prawdopodobnych zagrożeniach i zalecających podjęcie działań zabezpieczających i ochronnych oraz instruujące o sposobach wykonania takich działań;
• – to przekazanie, przy użyciu wszelkich dostępnych środków, określonych informacji mających na celu zaalarmowanie właściwych władz i ludności

             o możliwości wystąpienia zagrożenia, o jego wystąpieniu lub ustąpieniu oraz               

             przekazanie informacji dotyczących sposobu postępowania w danym przypadku;

• - zanieczyszczenie środowiska, w szczególności gruntu, wody, powietrza, żywności, pasz oraz powierzchni ciała ludzi lub zwierząt, niebezpiecznymi substancjami i mieszaninami chemicznymi, materiałami promieniotwórczymi lub zakaźnymi czynnikami biologicznymi, niezależnie od ich rodzaju i czasu ich oddziaływania;
• systemy wykrywania i alarmowania o skażeniach - powiązany organizacyjno-technicznie zespół elementów przeznaczonych do identyfikacji skażeń, wytwarzania, gromadzenia, przetwarzania i wstępnej analizy informacji o uwolnieniu do środowiska toksycznych środków chemicznych, materiałów promieniotwórczych, zakaźnych czynników biologicznych i powstaniu ognisk zakażeń, a także o powstałych w następstwie takich zdarzeń skażeniach oraz o potencjalnych źródłach tych zagrożeń;
• wykrywanie skażeń - działanie realizowane w określonym rejonie i czasie w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności niebezpiecznych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów promieniotwórczych i zakaźnych czynników biologicznych;
• - skutki skażenia ludzi, zwierząt lub roślin zakaźnymi czynnikami biologicznymi.

Sygnały alarmowe oraz sposób ich ogłaszania i odwoływania przedstawiają załączone tabele

SYGNAŁY ALARMOWE I KOMUNIKATY OSTRZEGAWCZE

RODZAJE ALARMÓW, SYGNAŁY ALARMOWE

 

Lp.	Rodzaj alarmu	Sposób ogłoszenia alarmów
		akustyczny system alarmowy	środki masowego przekazu	wizualny sygnał alarmowy
1	Ogłoszenie alarmu	Sygnał akustyczny - modulowany dźwięk syreny w okresie trzech minut	Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Ogłaszam alarm (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) ............... dla ..............	Znak żółty w kształcie trójkąta lub w uzasadnionych przypadkach innej figury geometrycznej
2	Odwołanie alarmu	Sygnał akustyczny - ciągły dźwięk syreny w okresie trzech minut	Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm (podać przyczynę, rodzaj alarmu itp.) ............... dla ..............

_{KOMUNIKATY OSTRZEGAWCZE}

Lp.	Rodzaj komunikatu	Sposób ogłoszenia komunikatu		Sposób odwołania komunikatu
		akustyczny system alarmowy	środki masowego przekazu	akustyczny system alarmowy	środki masowego przekazu
1	Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami		Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Osoby znajdujące się na terenie .................. około godz. ..... min. ..... może nastąpić skażenie ................................. (podać rodzaj skażenia) w kierunku ...................... (podać kierunek)		Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (podać rodzaj skażenia) dla ..................
2	Uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami		Formę i treść komunikatu uprzedzenia o zagrożeniu zakażeniami ustalają organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej		Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (podać rodzaj zakażenia) dla ..................
3	Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska		Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Informacja o zagrożeniu i sposobie postępowania mieszkańców ................... (podać rodzaj zagrożenia, spodziewany czas wystąpienia i wytyczne dla mieszkańców)		Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję uprzedzenie o zagrożeniu ...................... (podać rodzaj klęski) dla ..................

PODSTAWOWE ZASADY POSTĘPOWANIA

PO OGŁOSZENIU SYGNAŁÓW ALARMOWYCH I KOMUNIKATÓW

1. KOMUNIKAT - UPRZEDZENIE O ZAGROŻENIU SKAŻENIAMI i ZAKAŻENIAMI

Po usłyszeniu uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami lub zakażeniami należy:  sprawdzić posiadane indywidualne środki ochrony, sprawdzić zabezpieczenie posiadanych za pasów żywności, wody, paszy,  sprawdzić szczelność przygotowanych pomieszczeń dla ludzi i zwierząt, jeśli nie ma innych zaleceń, udać się do pomieszczeń ochronnych (ukryć), przestrzegać ogłaszanych zarządzeń oraz wykonywać polecenia organów i służb OC.

 

2. KOMUNIKAT - UPRZEDZENIE O KLĘSKACH ŻYWIOŁOWYCH I ZAGROŻENIU ŚRODOWISKA NALEŻY:

a) włączyć radioodbiornik na częstotliwości radiostacji lokalnych;

b) postępować zgodnie z zaleceniami podanymi w komunikatach;

c) zamknąć mieszkanie;

W wypadku awarii obiektu z toksycznym środkiem przemysłowym:

a) wyłączyć urządzenia gazowe i elektryczne, wygaś paleniska;

b)zamknąć mieszkanie;

c) uszczelnić okna pomieszczenia, w którym się znajdujesz np. mokrym papierem;

 

3. ALARM POWIETRZNY

Po usłyszeniu sygnału alarmu powietrznego należy działać szybko, ale rozważnie i bez paniki. Osoby znajdujące się w domu powinny ubrać się, zabrać dokumenty osobiste, zapas żywności, indywidualne środki ochrony przed skażeniami, środki opatrunkowe oraz w miarę potrzeb i możliwości latarkę elektryczną, koc, odbiornik radiowy, wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne i gazowe itp. oraz wygasić ogień w piecu, zabezpieczyć mieszkanie, zawiadomić o alarmie sąsiadów, jak najszybciej udać się do najbliższego ukrycia. Osoby znajdujące się w miejscu publicznym powinny udać się do najbliższego ukrycia, podporządkować się ściśle poleceniom organów i służb obrony cywilnej. Prowadzący pojazdy mechaniczne po usłyszeniu sygnału alarmu powietrznego winni zatrzymać je i ustawić je tak, aby nie blokowały ciągów komunikacyjnych i wejść do ukryć. Osoby, które nie zdążyły udać się do budowli ochronnych, powinny ukryć się w zagłębieniach terenu lub za innymi trwałymi osłonami.

 

4.  PO OGŁOSZENIU ALARMU NALEŻY:

a) włączyć radioodbiornik na częstotliwości radiostacji lokalnych;

b) postępować zgodnie z zaleceniami  podanymi w komunikatach;

c) wykonywać polecenia służb ratowniczych, władz i organów Obrony Cywilnej;

d) przygotować maskę przeciwgazową lub środek zastępczy;

e) wyłączyć urządzenia gazowe i elektryczne, wygaś paleniska;

f) przygotować wilgotne tampony na usta i nos do oddychania np. nawilżyć je roztworem wodnym z sody oczyszczonej;

g) uszczelnić okna pomieszczenia, w którym się znajdujesz np. mokrym papierem;

h) zabrać ze sobą dokumenty osobiste, odzież, zapasy żywności, wodę, indywidualne środki ochrony dróg oddechowych;

i) zamknąć mieszkanie;

j) udać się w miejsce lub w kierunku wskazanym w komunikatach radiowych lub przez służby ratownicze, władze i organa Obrony Cywilnej;

 

5. ODWOŁANIE ALARMU.

Po usłyszeniu sygnału odwołania alarmu należy opuścić schron (ukrycie). W przypadku wystąpienia skażeń poddać się odpowiednim zabiegom sanitarnym, przewietrzyć dokładnie wszystkie pomieszczenia, przeprowadzić dezaktywację lub odkażanie odzieży, w której wykonywano wymienione uprzednio zabiegi, poddać się ponownie zabiegom sanitarnym, - stosować się ściśle do poleceń organów o brony cywilnej. W przypadku zakażenia biologicznego stosować się ściśle do zasad profilaktyki przeciwepidemicznej, ustalonych przez jednostki służby zdrowia.